Η σημασία του «όχι» στη ζωή του παιδιού
Πόσες φορές δεν έχετε αναρωτηθεί εάν μια αρνητική απάντηση στις επιθυμίες του παιδιού σας θα το τραυματίσει και θα το πληγώσει. ΄Η δεν έχετε προβληματιστεί «μα πόσα όχι να του πω; » Τελικά δεν θα με θέλει το παιδί, θα με αποκαλεί κακιά μαμά ή κακό μπαμπά»
Η σωστή χρήση του «όχι» λειτουργεί προστατευτικά για κάθε παιδί. Βοηθά στη χρήση των ορίων, των φραγμών και διδάσκει. Εάν το παιδί μαθαίνει να λαμβάνει ότι επιθυμεί με τη δικαιολογία ότι είναι μικρό, δεν θα μπορέσει αργότερα να αλλάξει τη συμπεριφορά αυτή εύκολα .
Θα αρχίσει να καταλαβαίνει ότι μπορούν οι γονείς του να του ικανοποιήσουν όλες του τις επιθυμίες. Όμως όλοι γνωρίζουμε ότι δεν μπορεί κανείς να το κάνει γι αυτόν. Είναι πολύ σημαντικό να θέσετε κανόνες σαν γονείς και είναι απαραίτητο να τους σεβαστείτε. Δημιουργούν ένα πλαίσιο και βοηθούν όλα τα μέλη της οικογένειας. Συζητήστε μεταξύ σας για το πότε μπορείτε να ικανοποιείτε κάποιο αίτημα του παιδιού σας: Εάν, για παράδειγμα βγαίνετε μαζί για ψώνια και σας ζητά να αγοράσει και κάτι για τον εαυτό του, μπορεί να συμφωνήσετε μαζί του πως θα αγοράζετε ένα πράγμα τη φορά (να ξέρει ότι θα τηρήσετε τη συμφωνία αλλά δεν θα αγοράσετε ποτέ δύο). Αν το αίτημα προς ικανοποίηση αφορά στο καθημερινό διαιτολόγιο π.χ. μια τυρόπιτα, μια πίτσα, μπορείτε να τα αγοράζετε σε κάθε έξοδο, αλλά πάντα με φειδώ. Αν πρόκειται για κάποιο παιχνίδι, αποφασίστε αν θέλετε να το δεχτείτε ή ξεκαθαρίστε ότι δεν αγοράζετε παιχνίδια στο σούπερ μάρκετ. Μπορείτε να του πείτε ότι «εδώ ερχόμαστε για τρόφιμα και είδη του σπιτιού» ή «δεν ήρθαμε για παιχνίδια σήμερα».
Σε ό,τι αποφασίσετε, δείξτε συνέπεια και μην υποχωρείτε για να γλυτώσετε τη γκρίνια του. Τα ίδια όρια μπορείτε να βάλετε και σε μη υλικές απαιτήσεις. Αν το παιδάκι σας, 20 μηνών ζητά «αγκαλίτσα» την ώρα που εσείς μεταφέρετε τα ψώνια από το αυτοκίνητο και τα τακτοποιείτε στο ψυγείο, μπορείτε να πείτε «Σε λίγο, αγάπη μου. Περίμενε να βάλω πρώτα τα πράγματα στη θέση τους». Το να αρνηθείτε να ανταποκριθείτε αμέσως σε αυτό που ζητά δε σημαίνει σκληρότητα ούτε παραμέληση. Σημαίνει απλά ότι θα διδαχθεί να περιμένει. Σπουδαία κατάκτηση! Όταν μιλάτε στο τηλέφωνο αφήνει τα παιχνίδια του και ορμά να σας διακόψει, δείξτε του τον δείκτη του ρολογιού και πείτε του ότι όταν φτάσει στο επόμενο σημαδάκι, πχ. 5 λεπτά, θα σταματήσετε το τηλεφώνημα και θα είστε όλη δική του. Αυτές οι μικρές καθυστερήσεις σιγά σιγά θα δώσουν στο παιδί να καταλάβει ότι δεν μπορεί να έχει πάντα αυτό που θέλει και όταν το θέλει. Δεν είναι μια σπουδαία γνώση;
Σεβαστείτε τις επιθυμίες του παιδιού αλλά μην υποχωρείτε σε αυτές. Αν η κόρη σας γκρινιάζει συνεχώς γιατί θέλει ακόμη μια κούκλα, μην πείτε «Είπα ΟΧΙ! Μου τρύπησες τα αυτιά με τη γκρίνια σου». Μην της κάνετε διάλεξη για το πόσο αχόρταγη είναι και πόσα φτωχά παιδάκια δεν έχουν να φάνε κ.ά.. Δε μειώνετε καθόλου την επιθυμία της για την κούκλα. Θα εξακολουθήσει να τη θέλει και ίσως θα ντρέπεται κι από πάνω που ζητά κάτι που εσείς θεωρείτε παράλογο. Καλύτερα να δηλώσετε ότι σέβεστε την επιθυμία της «Ναι, πράγματι είναι πολύ ωραία αυτή η κούκλα». Ύστερα, ανάλογα με τη δική σας πολιτική, μπορείτε να πείτε: «Δεν έχουμε λεφτά τώρα. (Τούτο, μόνο αν είναι αλήθεια, δηλαδή αν πράγματι η προτεινόμενη αγορά υπερβαίνει τους οικονομικούς σας σχεδιασμούς). Όμως θα μαζεύω σιγά σιγά λεφτά για να σου την πάρω στα γενέθλιά σου». «Δεν μπορούμε να αγοράσουμε κούκλα τώρα. Αλλά, αφού σου αρέσει τόσο, θα σου την πάρω τα Χριστούγεννα». «Να το πεις στον παππού όταν σε ρωτήσει τι δώρο θέλεις για τη γιορτή σου».
Μπορούμε να λέμε «ΟΧΙ» και να θέτουμε όρια χωρίς να τραυματίζουμε, πονάμε ή απογοητεύουμε το παιδί μας. Σας παραθέτω μερικές φράσεις άρνησης κάποιων γονιών: (α) «Θα έρθω να παίξουμε μόλις τελειώσω τη δουλειά μου», (β) Όχι σήμερα. Μια άλλη φορά ίσως. Εντάξει, σε καταλαβαίνω που θέλεις να μένεις αργά όπως ο αδελφός σου. Όταν γίνεις κι εσύ 12 χρονών θα κοιμάσαι αργότερα.» (γ)«Ωραία θα ήταν να είχαμε κήπο ώστε να μπορούσαμε να πάρουμε ένα σκυλάκι.»
Υπάρχουν μερικά όχι που σε άλλη περίπτωση μπορεί να γίνουν ναι. Αυτό το όχι θα μείνει όχι! Άσε με να το σκεφτώ και θα σου απαντήσω αργότερα. Βάλτο στον κατάλογο με τα πράγματα που θέλεις πολύ και θα δούμε. Ε, καλά, κι εγώ θα το ήθελα τώρα ένα παγωτό. Αλλά σε 10 λεπτά θα είναι έτοιμο το φαγητό. Θύμισέ μου να πάρουμε ένα κουτί το Σάββατο που θα πάμε για ψώνια.
Προτείνουμε ακόμα να δοκιμάσετε να αλλάξετε τις αρνητικές φράσεις σε θετικές. Για παράδειγμα αντί να πούμε “αν αργήσεις να ντυθείς δε θα πάμε στις κούνιες θα μπορούσαμε να πούμε «ας ντυθούμε πρώτα και μετά θα πάμε στις κούνιες». Στόχος μας είναι να παροτρύνουμε τα παιδιά όχι να τα κάνουμε να αισθανθούν απειλή η οποία το πιθανότερο είναι να φέρει άσχημα αποτελέσματα.
Η διαδικασία εφαρμογής των ορίων χρειάζεται χρόνο, επιμονή και υπομονή. Χτίζεται δεν γίνεται αυτόματα. Θα συναντήσετε μεγάλες αντιστάσεις και ματαιώσεις από τον εαυτό σας, από τη σχέση σας με τον/την σύντροφο σας, από τους σημαντικούς άλλους και από το ίδιο το παιδί. ¨Όμως θα νιώσετε ικανοποίηση όταν συντελέσετε στη δημιουργία μιας ασφαλούς βάσης όπου θα διαμορφώσει το παιδί σας τη προσωπικότητα του .
Καπερνάρακου Όλγα
Ψυχολόγος, «Εστίας Παιδιού»